(publikujemy fragmenty przemówienia naszej siostry Giuliany Cavallini. Całość, po włosku, tu)
Rajmund z Kapui określa zawartość „Dialogu” jako „naukę prawdy” i nie trzeba bardzo zagłębiać się w lekturze tej „Księgi”, by znaleźć zaproszenie:
Otwórz oko intelektu i patrz na Mnie, a ujrzysz godność i piękność mojego stworzenia, obdarzonego rozumem[1].
Godność i piękność, które przylgnięcie do Boga w miłości podniesie na najwyższy stopień.
Prawda o człowieku, prawda, która interesuje Katarzynę może być poznana tylko w relacji z Bogiem. I to jest podstawa, którą „pierwsza słodka Prawda” daje Katarzynie, rozpoczynającej poznawanie świata duchowego: ty jesteś tą, która nie jest, ja natomiast Jestem Ten, który Jest. (Życie, 92).
W ten sposób pojęcie istoty ludzkiej w umyśle Katarzyny znajduje się między dwoma przeciwnymi biegunami: całkowitej negacji – nicości stworznia jako takiego – i afirmacji, która przekracza bycie stworzonym w zjednoczeniu ze Stwórcą:
ci, którzy przyodziali ślubną szatę miłości... są drugim mną (j. w.) - tak mówi Bóg, bo są zjednoczeni z Nim w jedności woli.
Aby być w prawdzie, człowiek musi więc patrzeć na siebie samego w świetle Boga: gdyby patrzył tylko na swą nicość, mógłby stracić odwagę; gdyby patrzył tylko w otchłań bożej tajemnicy, uległby pokusie pychy. Chodzi więc nie o dwie informacje oderwane od siebie, ale o podwójne poznanie, o dwie rzeczywistości, które objaśniają się nawzajem w procesie poznawania. Kiedy człowiek pyta o przyczynę swojego istnienia, rozpoznaje w nim dar miłośc ze strony Tego, który – posiadając pełnię istnienia – jest miłością i działa tylko z miłości.
Dlaczego zatem, Ojcze Niebieski, stworzyłeś człowieka? Bardzo mnie to dziwi. Widzę – bo Ty mi pokazujesz – że nie uczyniłbyś tego, gdybyś nie ujrzeł w swojej światłości, że ogień miłości zmusza Cię do obdarzenia nas bytem (Modlitwa 4).[2]
To podwójne poznanie nie jest tylko punktem wyjścia dla Katarzyny, ale jest atmosferą, w której zostaje ona zanurzona; porównuje je do domu, w którym się mieszka, do celi, w której duch skupia się, by zgłębiać – jakby zanurzając się w głębokiej studni – tajemnicę Bożej łaski, która zniża się, by użyźnić wyschłą ziemię stworzenia; i by stamtąd podnieść się, ku świetle stworzonego świata (por. List 41).
Między człowiekiem i resztą stworzeń istnieje głęboka różnica. Odwołując się do Księgi Rodzaju, Katarzyna podkreśla dwa różne sformułowania, w których wyraża się stwórcza wola Boga: zwyczajne „niech się stanie”, które powołuje do istnienia wszystkie rzeczy, ale „uczyńmy”, kiedy chodzi o człowieka, niemal podkreślające zgodne współdziałanie trzech boskich Osób w odbiciu swojego obrazu w duszy człowieka: Moc w pamięci, Mądrość w rozumie, Miłość w woli.
Dobro największe, Ty z samej miłości uczyniłeś nas na swój obraz i podobieństwo. Gdy stwarzałeś człowieka nie powiedziałeś „Niechaj się stanie”, jak mówiłeś stwarzając rzeczy, ale rzekłeś: „Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam”. A miała w tym udział cała Trójca Święta, Boże Wiekuisty, formując człowieka, odcisnąłeś ślad Trójcy Przenajświętszej na ludziej duszy. Dałeś więc człowiekowi trzy władze duszy. (Modlitwa 1).
To stworzenie, które w tak szczególny sposób uczestniczy w Stwórcy, jest dla Katarzyny w centrum wszechświata: morze i ziemia, i niebo są dla niego, powietrze dla oddechu, ogień i woda by unikać skrajności gorąca i zimna, a każda inna rzecz by zaspokajać jego potrzeby życiowe. A ponieważ jest wśród nich także potrzeba piękna, niebo jest „ozdobione” ptakami, a morze rybami (Dialog, 140).
Wszystkie rzeczy stworzone są dobre i wszystkie są dla człowieka. Katarzyna stwierdza nawet, że Bóg nie stworzyłby ich, gdyby miały nam szkodzić (List 345). Ale człowiek ma pamiętać, że rzeczy są dla niego, a nie on dla rzeczy: kiedy poddaje się im, zamiast nad nimi panować, zaburza porządek stworzenia. Konsekwencje tego widzimy codziennie.
Każdy człowiek jest stworzony z miłości przed Odwieczną Miłość, i każdy jest „nową miłością”, jak to określił Dante (Raj, 29, 18).
w wieczności własnej, poza rozumieniem
wszelkim i poza wiekami, miłości
nowe Wieczysta Miłość stwarza chceniem.[3]
Paliwem waszym jest miłość – mówi Bóg do Katarzyny – bo stworzyłem was przez miłość i przeto nie możecie żyć bez miłości” (Dialog 110). Potrzeba miłości to wymaganie podstawowe, nie do odrzucenia. „Dusza nie może żyć bez miłości”, czytamy w Dialogu (51), a to samo stwierdzenie, niemal w tych samych słowach znajdujemy w pierwszej encyklice Jana Pawła II „Człowiek nie może żyć bez miłości” (Redemptor hominis, 10).
(cdn.)
[1] Św. Katarzyna ze Sieny, Dialog o
Bożej opatrzności, czyli księga Bożej nauki, tłum. Leopold Staff, Poznań 1987
(wszystkie cytaty z „Dialogu” według tego tłumaczenia) (przyp. tłum).
[2] Św. Katarzyna ze Sieny, Modlitwy,
przekładu i opracowania dokonała Ludmiła Grygiel, Poznań 1990 (wszystkie cytaty
z „Modlitw” według tego tłumaczenia) (przyp. tłum).
[3] Tłum. Alina Świderska.